Het is een veel voorkomend twistpunt tussen scheidende partners: de rekening-courantschuld van de echtgenoot-ondernemer en dan met name de vraag wie van de echtgenoten in geval van scheiding uiteindelijk draagplichtig is voor deze schuld. Het antwoord op die vraag hangt mede, maar niet uitsluitend, af van het huwelijksvermogensregime waarin partijen zijn gehuwd en van de aard van de schuld. Indien sprake is van een gemeenschap van goederen, dan geldt in beginsel, indien geconstateerd wordt dat sprake is van een schuld die in de gemeenschap is gevallen, de hoofdregel van artikel 1:100 lid 1 BW, die bepaalt dat de echtgenoten een gelijk aandeel hebben in de (door scheiding ontbonden) gemeenschap. Onder omstandigheden kan echter een afwijking van die hoofdregel worden aanvaard, op grond van de wet en heersende rechtspraak. Aan een beroep op afwijking van de hoofdregel worden wel zware eisen gesteld., die ik graag voor u op een rijtje zet aan de hand van (recente) voorbeelden uit de jurisprudentie.

De hoofdregel van artikel 1:100 lid 1 BW
Op grond van artikel 1:100 lid 1 BW hebben de echtgenoten een gelijk aandeel in de ontbonden gemeenschap, tenzij anders is bepaald bij huwelijkse voorwaarden of bij een overeenkomst die tussen de echtgenoten bij geschrift is gesloten met het oog op de aanstaande ontbinding der gemeenschap anders dan door de dood of ten gevolge van opheffing bij huwelijkse voorwaarden.

Op grond van die hoofdregel rust op de scheidende echtgenoten in beginsel een gelijke draagplicht ter zake van schulden die in de gemeenschap vallen (gemeenschapsschulden).

De (aard van de) rekening-courantschuld van de echtgenoot-ondernemer
Een rekening-courant is een zakelijke rekening die door de ondernemer niet alleen voor dagelijkse betalingen wordt gebruikt, maar ook de financiële interacties tussen de ondernemer en zijn bedrijf zichtbaar maakt. Heeft de ondernemer bijvoorbeeld geld aan zijn vennootschap geleend, dan je geld aan je vennootschap geleend, dan betreft dat via de rekening-courant (schuld aan de bank) een vordering op de onderneming. Indien de ondernemer gelden van zijn onderneming gebruikt voor privédoeleinden, dan zal dat als een schuld aan de onderneming op de rekening-courant worden geboekt. Juist dat laatste komt in de praktijk veel voor en leidt tot de nodige discussies in geval van echtscheiding. Relevant in dat kader is de aard of herkomst van de rekening-courantschuld. Indien sprake is van het aanwenden van ondernemingsgelden voor privédoeleinden, dan moet eerst de vraag worden gesteld waar die gelden dan precies aan zijn besteed. Het antwoord op die vraag kan namelijk relevant zijn voor de beoordeling of het redelijk is dat er in voorkomend geval een gelijke draagplicht wordt aangenomen. Indien wordt gesteld dat de rekening-courantschuld geheel of gedeeltelijk) is opgebouwd door de beslechting van de kosten van de huishouding (artikel 1:84 BW), is van belang om dit ook te onderbouwen of, bij betwisting, gemotiveerd te betwisten.

Afwijking van de hoofdregel gerechtvaardigd?
Uit rechtspraak van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2012:BV1749 en ECLI:NL:HR:2013:1393) volgt dat er zeer zwaarwichtige feiten en omstandigheden moeten worden gesteld en bewezen, om af te wijken van een verdeling of een draagplicht bij helfte.

In een recente casus die voorlag aan rechtbank Gelderland (ECLI:NL:RBGEL:2025:2759) oordeelde de rechtbank dat sprake was van dergelijke feiten en omstandigheden. In deze zaak was sprake van in (beperkte) gemeenschap gehuwde echtgenoten en een rekening-courantschuld van de echtgenoot-ondernemer (enig aandeelhouder) van zijn B.V.) die tijdens het huwelijk was opgelopen. Echter was er met inachtneming van die rekening courantschuld, sprake van een totaal negatief vermogen in die zin dat de rekening-courant schuld kon niet worden voldaan uit de waarde van de vermogensbestanddelen van de gemeenschap. De vrouw had zich dan ook beroepen op artikel 1:100 lid 2 BW, dat bepaalt dat uit de eisen van redelijkheid en billijkheid, mede in verband met de aard van de schulden, een andere draagplicht voort kan vloeien dan de draagplicht bij helfte.

In de eerste plaats constateert de rechtbank dat ter zake de rekening-courantschuld op grond van artikel 1:94 lid 7 BW sprake is van een in de gemeenschap gevallen schuld. De vrouw beroept zich op het bepaalde in artikel 1:100 lid 2 BW. 

De rechtbank oordeelt voorts dat er in deze zaak sprake is van voldoende zwaarwichtige feiten en omstandigheden om te oordelen dat afgeweken moet worden van een draagplicht bij helfte. In dat kader acht de rechtbank onder meer relevant dat de echtgenoot-ondernemer in plaats van een rekening-courantschuld aan te gaan, ook aan zichzelf dividend had kunnen uitkeren en kunnen betogen dat hij uit privémiddelen gemeenschappelijke lasten had voldaan, zodat hij in zoverre een vordering op de gemeenschap gehad (ECLI:NL:HR:2019:504). De rechtbank plaatst daarbij wel de kanttekening dat als de echtgenoot-ondernemer gehouden was die kosten voor zijn rekening te nemen op grond van artikel 1:84 BW (kosten van de huishouding), hij per saldo geen vordering zou hebben gehad. Voorts neemt de rechtbank in haar oordeel mee dat partijen onvoldoende inkomsten hadden om de kosten van de huishouding uit te voldoen en overweegt dat, omdat de echtgenoot-ondernemer vermogen had in de vorm van de waarde van de aandelen, hij gehouden was uit dat vermogen die kosten te voldoen.

De rechtbank overweegt in dat kader expliciet dat de aard van de onderliggende schuld, te weten kosten van de huishouding, zich in dit geval verzet tegen een draagplicht bij helfte. Wat de aard van de schuld betreft, weegt volgens de rechtbank ook mee dat het een lening van de echtgenoot-ondernemer bij zijn eigen vennootschap betreft. De echtgenoot-ondernemer wordt door een betaling binnen zijn B.V. niet verarmd, omdat daartegenover een vordering op zichzelf staat.

In casu komt het geslaagde beroep van de vrouw op artikel 1:100 lid 2 BW erop neer dat de echtgenoot-ondernemer de rekening-courantschuld na scheiding geheel alleen moet dragen, zonder verrekening met de vrouw.

Meer weten over dit onderwerp? Aarzel dan niet om mij te contacteren.